Ülkemizde ve dünyada yaşanılan ekonomik dalgalanmalar işverenleri olduğu kadar işçileri de etkilemektedir. Bu durum çoğu zaman işçinin ücret, fazla mesai, kıdem tazminatı vb. alacaklarının ödenmemesi veya özlük haklarının daraltılması şeklinde gerçekleşebileceği gibi sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller şeklinde de gerçekleşebilmektedir. Çoğu zaman iş güvencesi veya ikinci bir seçeneği olmayan işçi iş akdi süresince bu ihlalleri sineye çekmektedir. Ancak birtakım şartlar gerçekleştiği takdirde işçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanabileceği 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir.
İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı:
Madde 24- Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçi iş sözleşmesini haklı sebeple derhal feshedebilecektir.
-Haklı sebep oluşturan durumlar kanun maddesi ile de sınırlı değildir. Uygulama ve yerleşik içtihatlar haklı sebeple fesih hakkını sadece işçi lehine değil bu kanun kapsamında korunan tüm çalışanlar (beyazyakalılar ve bu kanun kapsamındaki tüm çalışanlar) bakımından oldukça genişletmiştir. Ücretin ve ücrete dahil her türlü alacakların ödenmemesi , işçinin sosyal güvenlik primlerinin yatırılmaması, yıllık izinlerin kullandırılmaması, işverenin işçiye ayrımcılık yapması ( bazı işçilere zam yapılması vb.) ve ya işçinin görevi ile ilgili olmayan bir işe (işçinin yazılı onayı alınmadan) geçirilmesi ve bu geçişin işçinin işinin ağırlaşmasına sebep olması ve son olarak işçiye yılda 270 saati aşacak şekilde fazla çalışma yaptırılması (fazla çalışmanın ücreti ödenmiş olsa dahi) vb haller de işçiye haklı sebeple iş sözleşmesini feshetme hakkı verecektir.
İşçi haklı sebeple fesih hakkını ne zamana kadar kullanabilir?
Haklı sebebin gerçekleşmesi halinde işçi ihbar sürelerine uyması gerekmeden iş sözleşmesini derhal feshedebilecektir. Sağlık ve zorlayıcı sebepler ile sözleşmenin feshedilmesi herhangi bir süreye bağlı değildir. Yani bu tip fesihler sebebin gerçekleştiği süreç boyunca yapılabilir. Fakat ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanan fesihlerde işçi bu hakkını, söz konusu durumu öğrendiği günden başlayarak altı iş günü içinde ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl içinde kullanmalıdır. Ancak işçinin feshe sebep olan olaydan maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmayacaktır.
Haklı sebeple fesih nasıl yapılmalıdır?
Fesih bildirimi yazılı veya sözlü şekilde yapılabilir. Ancak bize göre haklı sebep mutlaka noter aracılığı ile ve avukat tarafından düzenlenmiş bir ihtarnameyle yapılmalıdır. Bu ihtarnamede tüm alacaklar talep edilmelidir. Bu ihtar daha sonra dava yoluna gidilirse feshin haklılığını ispat için en önemli delil olacaktır.
İşveren fesih sonrası nasıl davranır?
Bir ihtimal olarak işveren dava masraflarından çekinerek ihtarnameye olumlu yaklaşabilir ve anlaşma yoluna gidebilir. Bu anlaşma haricen olabileceği gibi arabulucu aracılığı ile de yapılabilir. Ancak işçinin alacaklarının hangi kalemlerden oluştuğu, çalışma süreleri, fazla mesaileri, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ulusal bayram ve genel tatil günleri çalışmaları ve benzer alacaklarının ayrıntılı hesaplanması bakımından profesyonel avukat desteği alınması işçiyi önemli kayıplardan koruyacaktır.
Uygulamada işverenlerin işçileri haricen avukatları olmadan iş yerine çağırarak hakedişlerinden çok daha düşük miktarlara razı ettikleri ve işçilerinde ekonomik ve pratik zorunluluklarla bu miktarları kabul ettikleri görülmektedir.
Haklı sebeple feshin sonuçları nelerdir?
Haklı feshin en önemli sonucu işçinin kıdem tazminatına hak kazanmasıdır. Fakat feshin sağlam ve haklı gerekçelere dayanılarak yapılmadığı hallerde işçi istifa etmiş sayılacak dolayısıyla kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. İşçinin haklı sebeplere dayanarak sözleşmesini feshetmesi halinde, fesih derhal sonuçlarını doğuracak olup işçinin kıdemine göre belirlenen ihbar süreleri de beklenmeyecektir. Ayrıca haklı fesih durumunda işçinin tüm tazminat hakları da saklı kalmaktadır.
Biz Neler Yapıyoruz?
Atılgan & Sak Hukuk Bürosu olarak, iş hukukundan kaynaklanan aşağıdaki davalarda temsil ve takibe yetkiliyiz.
· İşe iade davaları.
· İşçilik alacakları davaları.
· Arabuluculuk sürecinde temsil.
· İş kazalarından kaynaklı maddi ve manevi tazminat davaları.
· Hizmet tespit davaları.
· İş akdi feshi vb. konularda ihtarname hazırlanması.
Konu hakkında daha fazla bilgi almak için, yorumlar kısmından bize soru sorabilir ve ya bizimle iletişime geçerek bizden randevu alabilirsiniz.
________________________
Bu makale tüm hakları saklı olarak, Av. Hikmet Çağlar SAK ve Av. Ata Sabri ATILGAN tarafından www.atilgansakhukuk.com sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Makalenin tamamı kaynak gösterilmek şartıyla ve ancak özel izin alınarak kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen yayınlanması şahsi ve fikri haklara aykırılık teşkil eder. 10/05/2019
コメント